Evan leeft voor de topsport. Biathlon wel te verstaan. Het is zijn lust en zijn leven. Totdat hij er door een luchtwegaandoening mee moet stoppen. Dan belandt Evan in een zware depressie.
‘Het was Halloween toen ik eindelijk de uitslag kreeg. Ik zat bij de dokter en hij liep ze met me door. Het voelde allemaal alsof ik mijn leven in slowmotion uit elkaar zag vallen. Ik zag geen ander leven voor mezelf, dan als skiër.’
Als ik met Evan afspreek, is hij net thuis van zijn laatste race van het seizoen. We besluiten om naar boven te hiken naar een bergrug aan de buitenrand van de stad waar hij woont. Hij lacht snel en van tijd tot tijd, als zijn gedachten afdwalen, versnelt hij uit gewoonte. Maar nog geen drie jaar geleden vielen zijn dromen volledig in duigen.
Geen uitblinker in sport
Opgroeien, Evan had eigenlijk nooit uitgeblonken in sport. Dus toen hij Saskatchewan’s Provincial Biathlon coach, Doug Sylvester, ontmoette, had hij nog nooit eerder in wedstrijdverband geskied, nog nooit een geweer in handen gehad, dat in biatlons wordt gebruikt, en lag hij mijlenver achter op zijn concurrenten. Maar dit, plus het feit dat iedereen ervan uitging dat hij niet zou slagen, dreef Evan er alleen maar toe dat hij nog harder ging proberen, nog harder trainen, om zichzelf nog net even dat stukje extra te pushen.
Iedereen die een sportcarrière heeft, weet dat er uiteindelijk een dag zal komen dat hij een andere, minder actieve carrière moet zoeken. Zich dat realiserend, koos Evan voor een bedrijfsopleiding. Opgegroeid met een ondernemende vader, had hij al een redelijke kijk op de meeste basisbegrippen. Dit, samen met het feit dat hij geen feestbeest was, zoals vele van zijn klasgenoten, en de bereidheid om zijn sociale leven op te offeren, betekende dat hij, ook al miste hij af en toe een training, nog steeds in staat was om redelijk mee te komen. Hij was de eerste in zijn familie die een bachelordiploma behaalde. Het was dus echt een ding dat hij het zo goed deed op school.
Zoveel mogelijk trainen
In de herfst van 2013 werd Evan lid van de Rocky Mountain Racers, een team waarmee hij de tweede helft van zijn universiteitsjaren streed. Ook al zaten veel teamleden op school en dus niet konden trainen met dezelfde intensiteit als professionele atleten, legden zij er zich op toe om zoveel mogelijk te trainen. Zoals Evan aangaf, was dit vergelijkbaar met een parttime baan, oftewel zo’n 600 tot 800 uur per jaar (12-22 uur per week).
‘We noemden onszelf het WIT-team— ‘whatever it took’ was onze instelling.’ En als dat betekende dat we moesten verkassen naar het zuidelijk halfrond om de hele zomer te kunnen skiën, dan deden we dat. Het was feitelijk gewoon de beste optie om te trainen en te racen en dat deden we dus ook.”
Toen alles mis ging
Ondanks een constante plaats in de top 12 van het land, presteerde Evan niet op het niveau waarop hij trainde. Gefrustreerd nam zijn familie een professional in de arm.
Eerst kreeg Evan een foute diagnose van inspanningsastma, maar de puffer hielp niet en naarmate de tijd vorderde, werden de symptomen eigenlijk steeds erger. Nadat hij kort zijn bewustzijn had verloren tijdens een race, onderging Evan een nieuwe serie tests en werd er uiteindelijk een ademhalingsstoornis geconstateerd.
‘Ik kan me herinneren dat het Halloween was, toen ik eindelijk de uitslagen kreeg. Ik zat bij de dokter, en hij liep ze met me door. Het voelde alsof alles in slowmotion ging. En ik dacht: wat? Ik zag geen ander leven voor mezelf, dan als skiër. Ik zat er voor 100 procent in. Ik zou naar de Olympische Spelen gaan en de komende zes tot tien jaar professioneel gaan racen. Ik had me tot doel gesteld om wereldkampioenschappen te racen en deel te nemen aan relay-teams, dat soort grote evenementen. Mijn visie was zo helder, dat ik me niets anders kon voorstellen dan dat. En dat was het moment dat alles een totaal andere wending nam.’
Wedstrijsskiën was einde verhaal
Een ademhalingsstoornis is geen abnormale aandoening, maar het verergert door een droog klimaat en erg koude lucht; de exacte omstandigheden nodig voor de sport die hij deed. Doorgaan met wedstrijdskiën zou resulteren in kraakbeenvorming, waardoor zijn luchtwegen langzaam zouden worden afgesloten en hij uiteindelijk niet meer zou kunnen ademen. Evan kon vrijwillig afstand doen van een deel van zijn stembanden, wat zou betekenen dat hij opnieuw moest leren praten of, als er iets fout zou gaan, hij nooit meer zou kunnen praten. Hoewel hij dit serieus heeft overwogen, heeft hij na gesprekken met zijn ouders en coach, toch besloten om van deze operatie af te zien en, in plaats daarvan, de wereld waar hij de afgelopen vier jaar van zijn leven aan had gewijd, de rug toe te keren.
Zelfvernietigende maanden
Geen gevoel meer en onzeker over wat te doen, vertelt Evan dat de maanden die volgden, zelfvernietigend waren. Er waren dagen bij waarop hij niet uit bed kwam; zijn normaal zo gezonde dieet ging uit het raam en hij begon McDonald’s en chips te eten. Waar de nachten ooit bedoeld waren om te slapen zodat zijn lichaam kon herstellen, werden ze nu gevuld met nachtelijk bingedrinken. Dit stond volledig in contrast met hoe hij zijn leven leefde voor de diagnose. Als Evan een verwonding had gehad die mettertijd zou genezen, dan zou hij de dingen misschien anders hebben gezien. Als atleten geblesseerd zijn, doen doktoren en coaches vaak hun best om ervoor te zorgen dat het teamlid zich betrokken blijft voelen. Dit gemeenschapsgevoel is vaak net zo belangrijk voor het herstel als rust nemen om fysiek te genezen. Voor Evan was er echter geen genezing mogelijk. Hij zou niet terugkeren in het team. Zoveel van zijn sociale kring was destijds verbonden met de skiwereld, dat door het verliezen van de sport, Evan zich ook terugtrok van zijn vrienden; hij vermeed vakanties, feestjes en negeerde telefoontjes. ‘Ik bevond me in een permanente staat van alleen willen zijn, medelijden met mezelf willen hebben en zwelgen in mijn problemen en gewoon in een staat van verdrietig voelen.’
Afkeer van sociale contacten
Het is ironisch dat als je een depressie hebt, je je vaak afkeert van mensen en sociale contacten vermijdt die je dan juist het meeste nodig hebt. We duwen de mensen die dicht bij ons staan van ons af, terwijl we ons net met die mensen moeten omringen om verder te kunnen kijken dan naar onze huidige situatie.
In Evans geval was de allesoverheersende gedachte dat als hij gewoon weer kon gaan skiën, alles weer goed zou komen en alles weer normaal zou worden. Het was alsof de sport zijn identiteit was geworden en hij zonder dat achterbleef met twijfels over zijn eigenwaarde.
Dit leek van buitenaf misschien onredelijk, maar voor een professionele atleet is het besef dat de carrière die hij had uitgestippeld, misschien voorbij was, een veel serieuzer verlies dan voor een amateur. Zoals meestal het geval is, hoe meer tijd en energie we in iets investeren – of het nu zakelijk is, in relaties of in iets totaal anders – hoe groter de impact is, als het van ons wordt weggenomen.
Bij gebrek aan energie om te investeren in belangrijke relaties, maar nog steeds op zoek naar menselijke nabijheid, begon Evan te daten met een meisje dat hij eigenlijk niet echt leuk vond. ‘Het klinkt vreemd, maar ik begon al mijn tijd met haar door te brengen, zelfs al haatte ik het om bij haar te zijn, wat niet echt gezond is.’
Omdat hij niet echt om de relatie gaf, hoefde Evan zich niet druk te maken over glimlachen of het voeren van of deelnemen aan gesprekken. Hij maakte zich niet meer druk om de mensen om zich heen naar beneden te halen en was vrij om te kniezen, zoveel als hij wilde. Die relatie liep onvermijdelijk stuk, maar zijn zelfvernietigende gedrag hield aan.
De terugkeer
Zich realiserend dat Evan in een neerwaartse spiraal zat, vloog zijn beste vriend vanuit Winnipeg naar de neerslachtige atleet om een week met hem door te brengen. Evan zei dat hij niet leuk was om mee om te gaan, maar ze trokken met elkaar op, lazen boeken en brachten veel tijd door met praten over de toekomst – over hoe ze wilden groeien en zichzelf verbeteren. Op een nacht in die week, mondde een van die gesprekken uit in een bucketlist van dingen die Evan nog wilde doen. Lichtelijk aangeschoten besloten de jongens om de lijst aan de muur te hangen en een pijltje te gooien. Het lot zou beslissen wat Evan de volgende dag na het opstaan zou gaan doen. Evan lacht als hij aan die nacht denkt. ‘Ik moest een ‘ironman’ gaan lopen’, zei hij. ‘Het was eigenlijk nogal grappig, want ik schreef me in voor deze iron man en werd de volgende dag wakker, denkend: ‘heb ik dat echt gedaan?’ Om het te checken, keek ik op mijn Visa-kaart en had ik zojuist 800 dollar uitgegeven aan een race.’
Het was zeker geen snelle oplossing. Omdat hij nog nooit triatlons had gelopen, bevond Evan zich in dezelfde situatie als toen hij voor het eerst aan biatlon wedstrijden ging deelnemen. Zijn eerste race in een grote triatlon was zeker niet geweldig, maar door die ervaring was hij er klaar voor om er weer volledig in te duiken, te gaan trainen en gemotiveerd om beter te worden in deze nieuwe sport.
Hij ging vroeg naar bed en stond vroeg op om te trainen. Proteïneshakes verschenen weer op zijn dieet en de lege bierflessen en pizzadozen verdwenen uit zijn kamer. Het jaar daarop stond hij in zijn thuishaven op het podium. Ook al was triatlon misschien niet de eerste sport waar Evan verliefd op werd, meedoen aan een wereldkampioenschap is wel altijd een van Evans doelstellingen geweest. Hij zegt dat hij nog steeds ooit de beste ter wereld in iets wil worden, maar op dit moment is hij tevreden dat hij gewoon weer wedstrijden loopt.
Evans tunnelvisie verdween
Ondanks het feit dat hij plannen had voor een leven na het skiën, was er voor Evan een vernietigende diagnose, een donker en depressief vakantieseizoen en een half jaar afwezigheid van de wedstrijdsport nodig om zich te realiseren hoe belangrijk het is om meer dan één interesse in je leven te hebben. Waar hij vroeger slechts een toekomst voor zichzelf zag, verdween zijn tunnelvisie door de ervaring van het volledig verliezen van zijn focus en daarna was Evan veel opener in het onderzoeken van meerdere opties. Behalve voor triatlons en training, houdt Evan ervan om naar buiten te gaan om te kijken waar hij toe in staat is. Hij gaat regelmatig het binnenland in, alleen of met vrienden, en geniet van de invalshoek die hij opdoet met tijd doorbrengen in de natuur. Hij zegt dat hij zich daardoor realiseert hoe breekbaar mensen zijn, waardoor het alleen maar meer verbazing wekt hoe veerkrachtig we kunnen zijn als we voor een uitdaging komen te staan.
Hij en zijn beste vriend praten nog steeds. In feite, zegt Evan, zijn er slechts enkele dagen dat ze elkaar niet spraken. Ze brengen het beste in elkaar naar boven en hoe graag Evan ook zegt te willen geloven dat hij zijn leven weer alleen op de rails heeft gekregen, vertelt hij ook dat het anders zeker langer geduurd zou hebben.
‘Ik heb veel van wie ik ben te danken aan de mensen om me heen, omdat zij me motiveren om het beste uit mezelf te halen.’ Ik vraag hem welk advies hij, behalve het onderhouden van een solide supportsysteem, heeft voor iemand die door een vergelijkbare zelfvernietigende periode gaat.
Alsof de toekomst was verdwenen
‘Het voelde bijna als een afscheid. Ik was zo verkocht aan mijn skileven dat, toen dat veranderde, het voelde alsof ik geen toekomst meer had. Omdat alles wat ik had uitgestippeld, was verdwenen en dat was heel erg moeilijk om mee om te gaan. Voor mij was het moeilijkste om me een voorstelling te maken van een toekomst na wat je op dat moment doormaakt. Voor mij was dat het schrijven van een lijst met doelen van wat ik nog wilde doen.’
Toen we terugliepen van de bergrug, vroeg ik Evan naar de lijst. Ik was nieuwsgierig naar op welke andere dingen het pijltje terecht had kunnen komen. Een van de dingen op de lijst was dat hij vierentwintig uur aan een stuk door wilde fietsen; een ander ding was een week in stilte doorbrengen. Evan heeft inmiddels beide gedaan. Op dit moment laat hij zijn haar groeien om te doneren voor kanker– iets dat nog ingrijpender is geworden door het recente overlijden van zijn grootvader.
Net als Evan zelf, is zijn lijst met doelen ellenlang geworden en verandert en groeit nog constant. Van parasailen in Acapulco tot rond de wereld zeilen, Ik twijfel er niet aan of de lijst zal ooit zijn afgevinkt met talloze vinkjes.
Dit verhaal is verscheen eerder op Trendhim, geschreven door één van hun medewerkers. Door veranderingen op de website is het verhaal offline gehaald, maar in samenwerking met depressievereniging.nl nu hier te vinden.