Kun je als werkende of werkzoekende open zijn over je depressie? Wat kunnen overwegingen zijn en wat zijn de voor- en nadelen en wet- en regelgeving waarmee je te maken krijgt?

Openheid op je werk
Veel mensen met een psychische kwetsbaarheid worstelen met de vraag of je er op je werk over vertelt of niet. Angst voor vooroordelen speelt daarbij een rol. Niet geheel onterecht, aangezien uit recent Nederlands onderzoek onder leidinggevenden blijkt dat 64% huiverig is om een sollicitant aan te nemen als hij weet dat diegene ‘iets psychisch’ heeft. Maar wanneer psychische aandoeningen bespreekbaar worden, kunnen werknemers en werkgevers ook samen tot oplossingen komen. We zetten de voor en nadelen van openheid op een rij.
Voordelen openheid
- Er kunnen werkaanpassingen worden gedaan als dat nodig is.
- Je kunt steun en begrip krijgen van leidinggevende en/ of collega’s.
- Je kunt jezelf zijn zonder dingen te hoeven achterhouden én het draagt bij aan een werkklimaat waarin iedereen meetelt. ‘Een cultuur waarin anderen zien: ik mag ook iets hebben, je wordt hier niet meteen afgeschreven.’
Nadelen openheid
- Minder promotiekansen, soms zelfs ontslag.
- Minder kans op contractverlenging, minder kans op behoud van werk bij een reorganisatie.
- Minder kans op (extra) inzet van de werkgever bij re-integratie-inspanningen.
- Subtiele vormen van uitsluiting en loonverschillen.
Wees bij voorkeur niet open tijdens sollicitaties (dat kan later, als je een band met je werkgever hebt opgebouwd) en bepaal later met wie je de informatie wilt delen en wees selectief. Vertel het niet aan alle collega’s, maar aan een klein aantal mensen dat je vertrouwt. Bepaal daarbij welke informatie je wel en niet wilt delen en wees terughoudend met medische informatie zoals een diagnose. Je kunt wel uitleg geven over de eventuele gevolgen van je psychische kwetsbaarheid op de werkvloer.
Vergeet niet om ook begrip voor de positie van de werkgever op te brengen. Het gaat niet alleen om jou.
“Werk kan ook een risico zijn voor het ontwikkelen en in stand houden van een depressie.”
Omgaan met depressie tijdens je werk
Een depressie heeft invloed op je werk. Zowel op de inhoud van je werk als hoe je omgaat met je collega’s. Met een lichte of chronische depressie is het soms mogelijk om door te blijven werken. Maar ook dan kan het belastend zijn om op je werk te zijn. Mensen met een chronische depressie krijgen vaak te maken met onbegrip en gevoelens van schaamte en falen als mogelijk negatief gevolg.
Werk kan ook een risico zijn voor het ontwikkelen en in stand houden van een depressie. Uit onderzoek komen een hoge werkdruk, weinig controle over taken en weinig support op het werk naar voren als risico.
Het helpt natuurlijk om een gezonde leefstijl aan te houden. Zo hebben regelmaat en een vaste dagindeling een gunstige invloed op herstel. Je leest er hier meer informatie over. Ga in ieder geval in gesprek met je leidinggevende en collega’s om te bespreken welke werkaanpassingen kunnen worden gedaan als dat nodig is. Stel dit niet te lang uit, hoe moeilijk die eerste stap ook kan zijn. Kom zelf met oplossingen en bespreek vanuit die positieve houding wat je nodig hebt als het minder goed met je gaat.

Kans op werk
Werk zorgt voor structuur, een inkomen, sociale contacten, zelfvertrouwen en waardering. Maar mensen met een psychische kwetsbaarheid zijn drie tot vier keer vaker werkloos dan mensen zonder een psychische kwetsbaarheid. Er zijn gelukkig diverse mogelijkheden en ondersteuningsmogelijkheden als je op zoek bent naar werk. In een leerwerktraject verbeter je je vak- en werknemersvaardigheden. Je oefent in een echte werkomgeving. Hiermee doe je werkervaring op en dit vergroot je kans om werk te vinden. Soms levert dit een baan op.
In een sollicitatietraining leer je vaardigheden om goed te kunnen solliciteren. Je leert zelfstandig op zoek gaan naar betaald werk. Ook leer je om jezelf goed te presenteren bij een werkgever of in je netwerk. Een jobcoach helpt je bij het vinden en behouden van een baan. De jobcoach helpt bij het ontwikkelen van vaardigheden en bij plaatsing en begeleiding op de werkvloer. Vrijwilligerswerk kan ook een pad zijn naar nieuw werk. Kies doelbewust vrijwilligerswerk dat echt bij je past, dat je nieuwe vaardigheden geeft. Dat geeft voldoening. Behalve vele mogelijkheden zijn er ook vele regels en beperkingen. Je leest er bijvoorbeeld over op de pagina van Mind.
Het is aan te raden om regelmaat aan te brengen in de dag en een vaste dagindeling aan te houden. Maatschappelijk werkers en andere eerstelijns hulpverleners kunnen daarbij begeleiding geven. Zij helpen je zoeken naar een goede balans tussen een zinvolle dagbesteding (de draagkracht) en de klachten (draaglast).
Re-integreren naar werk
Onder de juiste omstandigheden draagt werk vaak bij aan herstel. Uit onderzoek blijkt dat drie of meer dagen werk samenhangt met een positievere ontwikkeling. Mensen die minder dan 2 dagen werken of zelfs geen werk hebben, tonen minder tot geen verbetering. Werken op een arbeidstherapeutische basis is een eerste stap om te re-integreren naar werk. Maar niet iedereen lukt het om te re-integreren naar werk. Re-integreren is een proces van kleine stapjes. Bouw je werk langzaam op, (wees niet stoer) op een manier die goed voor jou werkt. Bedenk je re-integratie plan als het kan samen met je werkgever. In de praktijk blijkt dat contact heel belangrijk te zijn voor terugkeer naar werk. Als de communicatie met de werkgever stroef is, beoordeel het plan dan samen met je bedrijfsarts of je huisarts. Doe het in geen geval helemaal alleen.
Ervaringen van andere leden
Acceptatie van depressie
Ik weet het nog goed. Het was in 2014. Ik stond in mijn woonkamer, voor…
Meer informatie over werk en depressie
- Akwa heeft een gespreksleidraad ontwikkeld met negen thema’s rond werk. Deze thema’s helpen om te bepalen wat op dit moment belangrijk is voor jou. Elk thema bestaat uit 3 onderdelen: een aantal vragen waarmee je de situatie in kaart kunt brengen, een korte toelichting en verwijzingen naar meer informatie: https://www.ggzstandaarden.nl/uploads/side_products/090b7d10a50e1b310848486926db61f7.pdf.
- Het hulpmiddel ‘Werk en psychische klachten’ biedt praktische instrumenten zoals vragenlijsten, checklijsten en voorbeelden: https://www.psynip.nl/actueel/themas/thema/toolbox-werk-en-psychische-klachten/.
- Routewijzer naar werk voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die zoeken naar ondersteuning om werk te vinden of te behouden: www.routewijzernaarwerk.nl.
- Ggz-instellingen werken vaak met IPS (individuele plaatsing en steun). IPS is een methode om mensen met een ernstige psychische aandoening die graag willen werken, te helpen bij het verkrijgen en behouden van een betaalde baan: https://www.werkenmetips.nl/.
- Samen Sterk Zonder Stigma heeft een hulpmiddel ontwikkeld dat helpt om persoonlijke keuzes te maken rond openheid over je psychische problemen op het werk: https://samensterkzonderstigma.nl/tool/coral-2-0-vertel-ik-het-wel-niet-op-het-werk/
- Een podcast van BNR waarbij Evelien Brouwers, hoogleraar Psychische Gezondheid en Duurzame Inzetbaarheid in Arbeid aan de Tilburg University, uitleg geeft over dat het lang niet altijd verstandig is om op de werkvloer open te zijn over je psychische stoornis: https://www.bnr.nl/podcast/thebigfive/10456070/psyche-en-werk-evelien-brouwers.
- Een artikel over openheid op werk: https://aukjesmit.nl/wp-content/uploads/2017/04/LV-2017-02-08.pdf.
- Een krantenartikel over openheid op werk: https://www.volkskrant.nl/werken/vertel-ik-op-mijn-werk-over-mijn-depressie~b9a153e5/.
- Een inspiratieboek met ideeën, voorbeelden en achtergrondinformatie over werken met een psychische kwetsbaarheid. Te downloaden via: http://www.mmm-mensenmetmogelijkheden.nl/werk(zoek)enden.
- Op thuisarts.nl staat heldere informatie over contact met de bedrijfsarts bij ziekte: https://www.thuisarts.nl/bedrijfsarts/ik-ben-ziek-hoe-zit-met-contact-met-bedrijfsarts.