Vaktherapie

Vaktherapie is de verzamelnaam voor vijf soorten creatieve therapie.

• Lichaamsgerichte therapie
• Beeldende therapie
• Muziektherapie
• Dramatherapie
• Danstherapie.

Vaktherapie werd vroeger creatieve therapie genoemd. Het is niet praten maar doen: je beweegt, schildert, acteert, enz. Dit geeft nieuwe mogelijkheden voor contact met anderen en voor expressie. Je reflecteert ook op waar je mee bezig bent en doet daardoor ervaringen op over hoe je zelf in elkaar zit. Het kan je ook helpen uitdrukking te geven aan je emoties. Vaktherapeuten zijn gediplomeerd, hun beroep is erkend. Zij staan geregistreerd en zijn aangesloten bij een beroepsgroep. Zij werken bij een ggz-instelling of zijn vrij gevestigd. Een GGZ-instelling biedt meestal meerdere soorten vaktherapie aan. De therapie kan ontspanning bieden en brengt structuur in de dag. Het hangt natuurlijk erg van jouw persoon af, welke therapie het meest bij je past. Vaktherapie wordt soms vergoed door de zorgverzekeraar, meestal vanuit een aanvullend pakket.

Deze therapie richt zich op bewegen. Dat kan sporten zijn, gymnastiek, een spel, bewegen op muziek of gebruik van lichaamstaal in de communicatie (toenadering zoeken of juist grenzen stellen). Ontspannings- en ademhalingsoefeningen zijn ook een vorm van lichaamsgerichte therapie. Tijdens het bewegen kun je je ontspannen of juist inspannen. Je kunt nare ervaringen verwerken en het geeft afleiding. Veel mensen ervaren dat joggen of andere inspanningen goed zijn voor de behandeling van depressie (kijk ook bij running therapie). Natuurlijk moet je dit rustig opbouwen.

Schilderen, tekenen, boetseren, beeldhouwen, hout of textiel bewerken, dat alles valt onder beeldende vormgeving. Creatief werken met allerlei materiaal kan je dichter bij je gevoelens brengen. Het geeft ook nieuwe impulsen aan je creativiteit. Door beeldende vormgeving ga je nieuwe experimenten aan en doorbreek je vastgeroeste patronen. Doordat je op deze manier ‘als vanzelf’ ook gebeurtenissen of stemmingen uitbeeldt, kun je uiting geven aan emoties en herinneringen. Vooral voor kinderen en volwassenen die zich moeilijk uiten, is dit van belang. Soms leiden de activiteiten tot nieuwe inzichten over jezelf. Bijvoorbeeld door de betekenis die je geeft aan de kleuren (somber of licht), de vormen of de symbolen die je gebruikt. Wanneer je dit in een groep doet en je ervaringen met anderen bespreekt, kan het aanknopingspunten vormen voor inzicht in, en verwerking van problemen. En ook tot verandering. Lees bij the meaning of life hoe Judith haar krachten en kunstzinnige aard heeft ontdekt.

Muziek kan mensen diep raken. Opgewekte muziek kan je vrolijk maken, deprimerende muziek versterkt sombere gevoelens. In de meeste ggz-instellingen vinden wel activiteiten met muziek plaats. Dat gebeurt onder leiding van erkende (geregistreerde) muziektherapeuten. Er zijn er in Nederland zo rond de 250. Zij kiezen muziek uit die aansluit bij de stemming van de cliënten, om hen bewust te maken van gevoelens en om associaties te stimuleren. Vaak gaat het om luisteren naar muziek. Soms zetten muziektherapeuten je aan om zelf te musiceren of te improviseren, een instrument te bespelen, te zingen of te bewegen op muziek.

Drama: dat is toneelspel, rollenspel of improvisatie, bijvoorbeeld met poppen of kostuums. Een rol spelen, dat is niet de werkelijkheid. En toch ervaar je in die rol veel van je eigen werkelijkheid. Een dramatherapeut is uitnodigend en geeft instructies, die erop gericht zijn positieve ervaringen op te doen tijdens het spel. Je leert ervan over jezelf en doet nieuwe vaardigheden op. Je leert over je capaciteiten en beperkingen. Je leert reflecteren op je eigen handelen en hoe je je emoties kunt beheersen. Door je anders te gedragen dan je je voelt, kun je ervaren dat je ondanks de depressie contact kunt maken met anderen, dat je emoties kunt ervaren, initiatieven tonen en zelfs je vitaal kunt voelen. Negatieve gedachten over jezelf kunnen zo worden bijgesteld. In het spel kun je ook leren je problemen te lijf te gaan. Door ‘ander gedrag’ te onderzoeken en daarin te oefenen, kun je een nieuwe manier van handelen, denken en voelen ontwikkelen.

Stemmingsstoornissen zijn zichtbaar in je lichaamsbeweging. Je kunt dan ook via het lichaam en door te bewegen veranderingen op gang proberen te brengen. Met behulp van danstherapie leer je zicht te krijgen op je gedrag, je gevoelens en lichaamssignalen. Het kan je helpen om situaties en ervaringen uit het verleden te verwerken en een plek te geven. Danstherapeuten zijn soms verbonden aan een ggz-instelling of een instelling voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Er zijn ook danstherapeuten met een eigen praktijk.